ضرب المثل های معروف ایرانی

01. با آل علی هر که در افتاد ور افتاد !

02. با اون زبون خوشت . با پول زیادت یا با راه نزدیکت ؟

مردی چند درهم به کسی داد و گفت : پدر سوخته باید بروی پتجاه فرسخی و فلان کار را انجام بدهی . مامور در پاسخ گفت : با اون ...

03. با پا راه بری کفش پاره میشه با سر کلاه!

کنایه از اینکه این کار خرج دارد .

04. با خوردن سیر نمیشی با لیسیدن نمیشی !

به کودکان شکمو که ته ظرف را میلیسند گفته میشود .

05. باد آورده را باد میبرد !

06. با دست پس میزنه با پا پیش میکشه !

در مورد کسی گفته میشود که ظاهرا از گرفتن یا طلب چیزی امتناع میکند ولی در باطن خلاف آن هست .

07. بادمجان بم آفت نداره!

08. بارون آمد ترک ها بهم رفت !

در باره افرادی گفته مشود که گذشته خود را فراموش میکنند.

09. بار کج به منزل نمیرسد !

10. با رمال شاعر است با شاعر رمال با هردو هیچکدام با هیچکدام هردو !

در مورد افرادی گفته میشود که وقتی به اهل فن میرسند باصطلاح جا میزنند و پیش هر صاحب فنی از فن دیگر سخن میگویند که مشتشان باز نشود .

11. بازی اشکنک داره سرشکستنک داره !

12. بازی بازی با ریش بابا هم بازی !

در موردی گفته میشود که کسی حد کسی را رعایت نکند .

13. باسیلی صورت خودشو سرخ نگهمیداره!

آبروداری میکند .

14. با کد خدا بساز . ده را بچاپ!

15. با گرگ دنبه میخورد با چوپان گریه میکنه !

در مورد اشخاص منافق و دو رو گفته میشود . مانند: شریک دزد و رفیق قافله .

16. بالا بالاها جاش نیست پائین پائین ها راش نیست !

17. بالاتو دیدیم پائینتم دیدیم !

میگویند گدائی در خانه ای رفت و چیزی طلب کرد صاحبخانه روی بام بود و از بالای بام گفت : حیف که روی بامم اگر پائین بودم محرومت نمیکردم و روز دیگر گدا به در همان خانه رفت و باز طلب نانی کرد . صاحب خانه که در طبقه ی پائین بود گفت : حیف که بالای بام نیستم و گرنه از آن بالا پول یا نانی بتو میدادم . گدا گفت : بالاتو دیدیم پائینتم دیدیم .

18. با مردم زمانه سلامی و السلام تا گفته ای غلام توام میفروشنت !

19. با نردمون به آسمون نمیشه رفت !

20. با همین پرو پاچین میخواهی بری چین و ماچین ؟

خرچنگی افتان و خیزان براهی میرفت باو گفتند : کجا میری ؟ گفت به چین و ماچین .

گفتند با همین پرو پاچین میخوای بری چین و ماچین ؟

21. باید گذاشت در کوزه آبش را خورد !

22. با یکدست دو هندوانه نمیشود برداشت !

در مورد افرادی گفته میشود که میخواهند به تنهایی چند شغل داشته باشند .

23. با یک گل بهار نمیشه !

یا یک آدم خوب دنیا اصلاح نمیشه

24. بخای شمع کافوری چراغ نفت میسوزد !

در موردی گفته میشود که نالایقی به جای لایقی نشسته باشد .

25. بچه سر پیری زنگوله پای تابوته !

26. بچه سر راهی برداشتم پسرم بشه آقا بالا سرم شد !

مانند : تر تیزک خریدم قاتق نونم بشه قاتل جونم شد .

27. بچه سنجاب زائیده سنجابه !

گندم از گندم بروید . جو زجو

28. بخور و بخواب کار منه خدا نگهداره منه !

در مورد اشخاص تنبل گفته میشود .

29. بدبخت اگر مسجد آدینه بسازد

یا طاق فرو آید و یا قبله کج آید !

30. بدهکارو که رو بدی طلبکار میشه !

31. برادران جنگ کنند ابلهان باور کنند !

32. برادر پشت . برادر زاده هم پشت

خواهر زاده را با زر بخر با سنگ بکش !

33. برادری بجا . بزغاله یکی هفت صنار !

مانند حساب حسابهکا کا برادر.

34. برای کسی بمیر که برات تب کنه !

35. برای هر خری آخور نمیبندد !

36. برای همه مادره برای ما زن بابا !

37. برای یک بی نماز در مسجد را نمیبندند !

38. برای یک دستمال قیصریه رو آتیش میزنه !

39. بر عکس نهند نام زنگی کافور !

40. به زبون خوش مار از سوراخ در میاد !

41. بزک نمیر بهار میاد          کنبزه با خیار میاد !

در مورد کسی گفته میشود که کسی وعده سر خرمن بکسی بدهد .

42. بز گر از سر چشمه آب میخوره !

مانند : میمون هر چه زشت تره بازیش بیشتره .

43. به سربازی گفتند چقدر حقوق میگیری گفت منو جناب سرهنگ سیصد تومن و هفت هزارو دهشی.

44. بعد چهل سال گدایی . شب جمعه را گم کرده !

45. بعد هفت کره ادعای بکارت !

46. بکشید و خوشگلیم کنید !

47. بگیر و ببند بده دست پهلوون !

در موردی بکار میرود که کسی انتظار داشته باشد همه کار ها را بدست دیگری انجام دهد .

48. بلبل هفت تا بچه میزاره . شیش تاش سسکه . یکیش بلبل !

در مورد کسانی بکا میرود که از چند فرزندشان یکی اهل هست .

49. بمیر و بدم !

سفیدگری شاگردی تنبل داشت . روزی شاگرد هنگامیکه دمید . گفت : استاد از استادت خسته شدم . اجازه بده بخوابم و بدمم . استاد گفت : بمیرو بدم .

این مثل برای اشخاص تنبلی بکار میرود که میخواهند بهر بهانه هست از کار فرار کنند .

50. بوجارلنجونه . از هر طرف باد بیاد . بادش میده !

در مورد افراد منافق و مزاج گو بکار برده میشود .

51. به آهو میگه بدو . به تازی میگه بگیر !

در مورد افرادی که دودوزه بازی میکنند و نفاق میورزند صاذق است .

52. به اشتهای مردم نمیشود نان خورد !

53. به در میگم . دیوار تو گوش کن !

54. به در ویشه گفتند : بساطتو جمع کن . دستشو گذاشت در دهنش !

55. به دعای گربه کوره بارون نمیاد !

56. به روباهه گفتند : شاهدت کیه ؟ گفت دمبم !

57. به شتر مرغ گفتند : بار ببر . گفت : مرغم . گفتند : بپر . گفت شترم !

برای بهنه جویان  گویند .

59. به قاطر گویند : بابات کیه؟ گفت : آقا دائیم اسبه !

در مورد اشخاصی گفته میشود که میخواهند بوسیله خویشاوندانشان عنوانی بیابند .

60. به کچله گفتند : چرا زلف نمیزاری ؟ گفت من از این قرتی گیریها خوشم نمیاد !

61. به کیشی آمدند . به فیشی رفتند !

میگویند عارفی چند گنجشک سنگی جلو بنایی دید و با آنها گفت : کیش . گنجشک ها جان گرفتند و پرواز کردند و عده ای بپای مرد عارف افتادند و مریدش شدند .

پس از لحظه ای عارف در حضور جمع . دور خود چرخید و به اطراف دایره وار . ادرار کرد . مریدان با نفرت از او گریختند . عارف گفت به کیشی آمدند به فیشی رفتند .

ایم مثل در موردی آورده میشود که کسانی بآسانی دوست شوند و با حرفی دشمن .

62. به مالت نناز که به یک شب بنده . به حسنت نناز که به یک تب بنده !

63. به ماه میگه تو در نیا . من در میام !

مادرانی که میخواهند از زیبایی فرزندشان تعریف کنند . این مثل را به کار میبرند .

64. به مرغشان کیش نمیشه گفت !

در مورد اشخاص خودخواه و مغرور استعمال میشود .

65. به مرگ میگیره تا به تب راضی بشه !

66. به هر مجا روی آسمان به همین رتگه !

67. به هیچ آبی نمی خیسه!

68. به یکی گفتند بابات از گرسنگی مرد . گفت : داشت و نخورد ؟!

69. به یکی گفتند : سر که هفت ساله داری ؟ گفت : دارم و نمیدم . گفتند : چرا ؟ اگر میدادم هفت ساله نمی شد !

70. بیلش هزار من آب بر میداره !

کنایه از اعتبار است .

71. بیله دیگ . بیله چغندر !

دو دروغگو با هم صحبت میکردند . درئغگوی اولی گفت : در آبای ما چغندر هایی روئیده میشود که از بس بزرگ است چهل زارع با بیل . یک چغنر را از زمین بیرون می آورند !

دروغگوی دومی گفت : در شهر ما دیگ هایی میسازند که از بس بزرگ است پنجاه کار گر در دیگ کار مبکنند و عجیب اینجاست صدای چکس همدیگر را نمیشنوند !

دروغگوی اولی گفت : در دیگ چه میپزند ؟

دروغگوی دومی گفت : چغنر آبادی شما را !

بیله دیگ بیله چغندر !

.........................................................................................................................

01. پا را به اندازه گلیم باید دراز کرد !

در مورد مردم بیگدار به آب زن و گشاد باز گفته میشود .

02. پای خرستو ببند. به مرغ همسایه هیز نگو !

03 . پائین پائین ها جاش نیست . بالا بالاها راش نیست !

04. پز عالی . جیب خالی !

05. پس از چهل سال چارواداری الاغ خودشو نمیشناسه !

06. پس از قرنی شنبه به نوروز میافته!

در مورد غنیمت دانستن فرصت گفته میشود.

07. پستان مادرش را گاز گرفته !

در مورد مردم ناجنس و شرور و فاسد بکار میبرند.

08. پسر خاله دسته دیزی !

در مورد کسی گفته میشود که خود را با هزار من سریشم به آدمی مشهور میچسباند .

09.  پسر زائیدم برای رندان . دختر زائیدم برای مردان . موندم سفیل و سرگردان!

این مثل را مادرانی بکار میبرند که �سر و دخترشان بعد از ازدواج فراموششان میکنند.

10. پسر کو ندارد نشان از پدر

تو بیگانه خوانش نخوانش پسر !

11. پشت تاپو بزرگ شده !

در مورد دختران دود چراغ خورده و پسران غبر اجتماعی گفته میشود.

12. پنج انگشت برادرند . برلبر نیستند !

13. پوست خرس نزدرو میفروشه !

مانند : آهوی نگرفته رو می بخشه !

14. پول است نه جان است که آسان بتوان داد !

15. پول باد آورده چندو چون نداره !

16. پول پیدا کردن آسونه . اما نگهداریش مشکله !

17. پول حرام . یا خرج شراب شور میشه یا شاهد کور !

18. پولدارها به کباب . بی پولی ها به بوی کباب !

19. پول . غول است و ما بسم الله !

این مثل را کسانی میآورند که همیشه بی پولند.

20. پول قلابی هر جا بره . بر میگرده !

21. پول نداده و میون لحاف خوابیده !

مثل کسانی است که بی سرمایه شریک مال مردم میشوند و بشترین استفاده را هم میخواهند .

22. پیاده شو با هم راه بریم !

در مورد افراد مغرور و خود خواه گفته میشود و همچنین در زمانی گفته میشود که مخاطب مجال سخن گفتن نمیدهد.

23. پیاز هم خودشو داخل میوه ها کرده !

در موذدی گفته میشود که آدمی نا صالح خودرا با اهل فن برابر میداند .

24. پیخر میگرده که نعلش را بکنه !

در مورد افرادلئیم و سود جو گفته میشود که تنها در پی سود میگردند.

25. پیراهن بعد از عروسی برای گل منار خوبه !

26. پیره زنه دستش به درخت گوجه نمیرسید . میگفت ترشی به من نمیسازه !

مانند : به کچل گفتند : چرا زلف نمیزاری ؟ گفت من از این قرتی بازی ها خوشم نمیاد !

27. پیش از آخوند به منبر نرو !

در موردی گفته میشود که آدم حقیری در برابر مرد بزرگی اظهار وجود کند .

28. پیش رو خاله > پشت سر چاله !

29. پیش قاضی و ملق بازی ؟!

در موردی به کار میرود که شخصی پیش مرد عادل و اهل فن بخواهد مطلبی را وارونه جلوه دهد .

30. پینه دوز با خذف . ارسی دوز نمیشه !